भारतरत्न डॉ. बाबासाहेब आंबेडकर यांच्याशी संबंधित मुंबईतील महत्त्वाची स्थळे

१. राजगृह – हिंदू कॉलनी, दादर

* 1930च्या दशकात बांधलेले घर

* डॉ. आंबेडकरांच्या विशाल ग्रंथसंग्रहाचे स्थळ

* त्यांच्या अभ्यास, लेखन आणि अनेक ऐतिहासिक निर्णयांचे केंद्र

* त्यांच्या स्मृती आणि विचारांचे सर्वात पवित्र स्थळ

* आजही लाखो लोक राजगृहाला वंदन करण्यासाठी येतात

२. चैत्यभूमी – दादर शिवाजी पार्क

* ६ डिसेंबर १९५६ रोजी बाबासाहेबांचे महापरिनिर्वाण येथे झाले.

* हे जागतिक स्तरावर आंबेडकर चळवळीचे सर्वात मोठे तीर्थस्थान आहे.

* दरवर्षी महापरिनिर्वाण दिनाला लाखो अनुयायी येथे येऊन नतमस्तक होतात.

* येथे स्तूप, स्मृतिस्तंभ आणि पवित्र स्मारक आहे.

३. मुंबई विद्यापीठ – कॉन्व्होकेशन हॉल

* डॉ. बाबासाहेब आंबेडकर यांनी येथे कायदा शिक्षण घेतले.

* त्यांच्या बौद्धिक प्रवासातील हे महत्त्वाचे शैक्षणिक स्थान.

४. मनमोहक बुद्ध विहार – वडाळा

* बौद्ध धर्मात दीक्षा घेतल्यानंतर या ठिकाणी अनेक बैठक, चर्चा, मार्गदर्शन झाले.
* बौद्ध धम्माच्या प्रसाराचे केंद्र.

५. हाईकोर्ट परिसर – कायदा व्यवसायाची सुरुवात

* वकिली करताना गरीब आणि दुर्लक्षित समाजासाठी न्याय मिळवण्यासाठी बाबासाहेबांनी येथे अनेक खटले लढवले.

६. मुंबई महापालिका कार्यालय

* बाबासाहेबांनी नगररचना, पाणीपुरवठा, आराखडे, कामगार हक्क या विषयांवर अनेक योजना आणि सुचना दिल्या.

७. परेल – भारताचा पहिला कामगार कायदा संघर्षाची जमीन

* मिल मजदुरांसाठी पहिल्या कामगार हक्क कायद्यांच्या लढ्यांची सुरुवात येथेच झाली.

विशेष उल्लेख

“राजगृह ते चैत्यभूमी हा प्रवास केवळ भौगोलिक नाही…
तो ज्ञानापासून मोक्षापर्यंतच्या संघर्षाचा प्रवास आहे.”

८. महापरिनिर्वाण दिन

* ६ डिसेंबर
चैत्यभूमी, दादर, मुंबई
या दिवशी संपूर्ण मुंबई नीळ्या महासागरात बदलते, संविधानाच्या प्रतिंचा, धम्मध्वजांचा आणि “जय भीम!” च्या घोषांचा आवाज संपूर्ण जगात घुमतो.

* मुंबईतील ही स्थळे फक्त वास्तू नाहीत – त्या परिवर्तनाच्या क्रांतीचा इतिहास, जिद्दीचा प्रवास आणि समानतेच्या लढ्याचे जिवंत प्रतीक आहेत.